Het wettelijk erfrecht wordt bepaald door de orde (aard van bloedverwantschap), de graad (afstand tussen bloedverwanten), de vererving in opgaande/nederdalende lijn en in de zijlijn (door zijverwanten t.e.m. de 4de graad), vererving voor gelijke delen en bij hoofden en bij staken in geval van plaatsvervulling.

Hoewel de langstlevende echtgenoot geen bloedverwant is erft zij of hij van de overledenen zelfs indien laatstvermelde afstammelingen uit een vorig huwelijk nalaat.

Het vrije beschikkingsrecht wordt beperkt in België en een deel van de nalatenschap komt steeds dwingend aan een bepaalde bloedverwant toe, de reservataire erfgenaam: de afstammelingen, ouders (bij gebreke aan afstammelingen) en de langstlevende echtgenoot.

Erven of sterven op een zo fiscaal voordelige maar veilige en wettelijke manier

De in de volksmond genaamde “erfenisrechten”, zijnde de successierechten, zijn in beginsel altijd verschuldigd in geval van overdracht van goederen door overlijden, behoudens de door de wet voorziene vrijstellingen.

Er bestaan een aantal technieken om ter gelegenheid van uw overlijden (dat er ooit zal komen) reeds een aantal goederen over te dragen bij leven op een zo fiscaal voordelig mogelijke manier, bijvoorbeeld via het huwelijkscontract, vrijstelling van successierechten op de gezinswoning voor de langstlevende partner in Vlaanderen en Brussel, een schenking in onverdeeldheid en uit onverdeeldheidtreding (de techniek van de dubbele akte), gesplitste aankoop onder bepaalde voorwaarden, het oprichten van een patrimoniumvennootschap en handgift, het afsluiten van een vermogenskrediet, een levensverzekering…

Of dat één of meerdere van deze technieken interessant kunnen zijn voor u is afhankelijk van elke specifieke situatie afzonderlijk. U zal alert moeten zijn voor de fictiebepalingen die de wetgever in het Wetboek van Successierechten heeft ingelast door bepaalde handelingen bij leven (overdrachten) toch nog gelijk te stellen met overdrachten door overlijden en de rechtspraak hieromtrent volgen. Doet u dit niet dan zullen deze handelingen door de fiscus toch nog bij de nalatenschap gerekend en belast worden.

De boodschap is dus : optimaliseer uw vermogen bij leven maar doe dit op een veilige en verstandige wijze zodat uw nabestaanden later niet voor onaangename ver(r)assingen komen te staan.